BAHASA BALI.
Om swastiastu
Anggah Ungguhing kruna
Malarapan antik kawentenan linggih Krama Baline matios tiosan kadi kabaos baduur, metu kruna Basa Baline madue wirasa matios tiosan. Manut wirasanipun, kruna bahasa Baline kepah dados Pitung soroh, inggih punika:
1. Kruna Alus Mider.
2. Kruna Alus Madia.
3. Kruna Alus Singgih.
4. Kruna Alus Sor.
5. Kruna Andap.
6. Kruna Mider.
7. Kruna Kasar.
1. Kruna Alus Mider.
Kruna Alus Mider inggih punika kruna kruna alus sane rasa basanipun madue Winangun kekalih, dados kaanggen nyinggihang sang sing singgih, taler dados ngasorang sang sor, sajaba punika, kruna alus midere pastika sampun mederbe wangun andap.
Contoh Kruna Alus Mider:
Kruna andap………kruna Alus Mider
1. Nawang. Uning
2. Inget. Eling.
3. Engsap. Lali.
Miwah sane lianan.
2. Kruna Alus Madia.
Kruna Alus Madia inggih punika kruna kruna basa Alus sane rasa basanipun magenah ring pantaraning Alus Singgih miwah Alus Sor. Kruna Alus Madia makanten variasi kruna Alus Tiosan.
Contoh Kruna Alus Madia:
Kruna andap……. Kruna Ama……..kruna Ami
1. Ene. Niki. Puniki.
2. Ento. Nike. Punike.
3. Suba. Ampun. Sampun.
4. Nah. Nggih. Inggih.
5. Iang. Tiang. Titiang.
Miwah sane lianan.
3. Kruna Alus Singgih lan Kruna Alus Sor.
*. Kruna Alus Singgih inggih punika kruna sane kaanggen nyinggihang sang sane singgih. Kruna Alus Singgih punika pinaka panegep kruna Alus Mider, sane santukan kruna Alus nenten mederbe wangun kruna Alus Mider.
*. Kruna Alus Sor inggih punika kruna kruna bahasa Bali sane mawirasa alus, keanggen ngasorang raga utawi ngasorang anake tiosan sane linggih nyane Diran utawi andap.
Contoh Kruna Alus Singgih miwah kruna Alus Sor.
Kruna andap……….kruna Asi…….kruna Asi
1. Mati. Seda. Padem.
2. Beling. Mobot. Abot.
3. Ia. Ida. Ipun.
4. Nepukin. Manggihin. Ngantenang.
5. Madaar. Marayunan. Ngajeng.
Miwah sane lianan.
4. Kruna Mider.
Kruna Mider inggih punika kruna sane madue Wangun wantah asiki. Kruna Mider nenten maduwe Wangun Alus, sejeroning bebaosan.
Contoh Kruna Mider:
1. Kija. Tembok. Nyongkok. Tiana. Spidol.
2. Radio. Bunter. Gilik. Sendeh. Galak.
Miwah sane lianan
5. Kruna Andap.
Kruna andap inggih punika kruna kruna sane rasa basan ipun andap/endep. Nenten alis miwah nenten kasar. Kruna andap keanggen mebaos antuk anake sane sasamen wangsa, sasamen linggih, miwah olih sang Singgih ring sang sor. Kruna andap matiosan ring kruna Mider. Yening kruna andap mederbe wangun alus, yening kruna Mider mederbe wangun alus.
Contoh Kruna andap:
1. Suba. Mara. Teka. Panak. Melali.
2. Dingeh. Aba. Ngigel. Meme. Bangun.
Miwah sane lianan.
6. Kruna Kasar.
Kruna kasar inggih punika kruna bahasa Baline sane rasa basan ipun kaon, Saha kaanggen mabaos rikala marebat utawi mamisuh.
Contoh Kruna kasar:
Kruna Andap………….. Kruna Kasar.
1. Mati. Bangka.
2. Medaar. Ngleklek, ngamah.
3. Icang. Ake, kai.
4. Cai/nyai. Iba.
5. Raos. Peta.
6. Sirep. Medem, memelud.
Miwah sane lianan.
Inggih wantah asapunika Anggah Ungguhing kruna bahasa Bali,
Om Shanti Shanti Shanti Om